نظریة گایا و شکل گیری نگرش های نو در علوم محیطی

نظریة گایا در دو ده ی گذشته زمینة ایجاد مباحث جدید به ویژه در ماهیت و فلسفه علوم محیطی، زمینه های مدل سازی و مطالعات پیشرفته در اقلیم شناسی را فراهم کرده است. نظریة گایا موجب پیدایش گروه هایی از هواداران متعصب محیط زیست به ویژه اکوفیمینیسم ها را که اعتقاد دارند بشر هرگز نباید نظم طبیعی زمین را دستکاری کرده و یا جزئی از آن را تغییر دهد، شده است. براساس نظریة گایا، کل موجود چیزی بیش از اجزای آن است و نمی توان صرفاً با نظر به تک تک اجزاء دربارة کل و مجموع نیز آگاهی پیدا کرد، بلکه برای شناخت کل باید رهیافتی کل گرایانه در پیش گرفت. این رهیافت که با رهیافت های فردگرایانه یا انسان گرایانه تفاوت دارد، برای سایر اجزای موجود در طبیعت نیز حرمت و منزلت قائل می شود و بر این نکته تأکید دارد که تعامل ساختارهای زنده تنها در چارچوب محیط های مادی و از طریق عوامل مادی صورت نمی گیرد بلکه در این میان عوامل غیر مادی نیز نقش بازی می کنند. دو نکتة مهم که در این نظریه بر آن تأکید بسیار می شود، عبارت است از اینکه تداوم ثبات و پایداری و بقای زیست بوم های موجود در کرة زمین در گرو موجودیت حد و مرزهای معین است و دوم آنکه موجودات زنده ای که با محیط زیست خود به خوبی تعامل می کنند و در نوعی همزیستی مسالمت آمیز و سازنده با آنها به سر می برند، بهرة زیادی عاید نسل های بعدی خود می سازند و فرزندان خویش را از شانس بقای بالاتری بهره مند می سازند.